paus franciscus kerstmis.jpg

Zondag 5 maart 2017 - JE LATEN ARRESTEREN

Eerste zondag van de Veertigdagentijd - A
Lezingen: Genesis 2:7-9.3:1-7 en Matteüs 4:1-11
 
Het lijkt me machtig om bij de recherche te werken. Stel je voor: een DNA-profiel, een vingerafdruk, of een mededeling, die heeft op de desbetreffende avond een schim gezien, die heeft een flard van een gesprek opgevangen, een spatje, een vlekje, een streepje dit of dat, een tatoeage op de linkerbovenarm en ja hoor, daar gaan ze voor de bijl! Ze hebben een aanwijzing. Soms stel ik me voor hoe de dader aan de andere kant zich voelt. Die weet dat hij gezocht wordt, hij leest het in de krant, hoort het in de nieuwsberichten. Ze moeten hém hebben en hij heeft dan ook maar één doel: zorgen dat je uit de handen van de politie blijft!
 
De Bijbel begint ook met een rechercheverhaal, op hoog niveau nog wel. Twee mensen, Adam en Eva, zijn flink over de schreef gegaan. Ze hebben zich met God willen meten. Nu zijn ze op de vlucht. Hun ogen gaan open en ze ontdekken dat ze eigenlijk niets hebben om zich mee te bedekken. Zij proberen zich te verbergen, willen geen spoor achterlaten. Maar helaas vinden ze een rechercheur tegenover zich die over alle aanwijzingen beschikt! ‘Adam en Eva, waar zijn jullie? Waarom zijn jullie gevlucht, wat hebben jullie te verbergen?’
 
Sinds Adam en Eva zijn alle mensen vluchtelingen geworden. Het lijkt wel alsof we allemaal wat voor God te verbergen hebben!  Ieder mens wordt bij tijd en wijle gearresteerd door zijn geweten. Dan knaagt het vanbinnen aan je. Dan voel je dat je verkeerd zit. In 't nauw gedreven probeer je op de vlucht te slaan, zoek je vluchtwegen. Dan denk je bij jezelf: ik ben ook maar een mens! Ik heb me zelf ook niet gemaakt! Bovendien is ook de ánder die ik benadeel niet zo'n lieverdje. Of: de wereld is nu eenmaal aan de harde kant, je moet knokken en telkens compromissen sluiten om je hoofd boven water te houden!
 
De vastentijd helpt ons om samen na te denken over al die vluchtwegen in ons leven: de bekoringen. ‘Leid ons niet in beproeving’ bidden we tegenwoordig in de nieuwe tekst van het Onze Vader. Van bekoring naar beproeving. Daar is al veel over gesteggeld door bijbeldeskundigen en theologen. ‘Bekoring’ is ‘beproeving’ geworden, omdat bekoring doet denken aan iets positiefs, iets bekoorlijks. Anderen vinden dat ‘beproeving’ meer heeft van een ramp die je overkomt, en waar je niets aan kunt doen – een ziekte, aardbeving. Zij missen dan de betekenis dat je wel zelf erop ingaat, op die verzoeking of verleiding.
 
Je hebt zelf de keuze om te kiezen voor het kwade, of om weerstand te bieden en niet op de verleiding in te gaan. Zij denken meer aan zonden als hebberigheid, overspel, jaloezie; en zijn het dus niet eens met deze vertaling. Volgens anderen gaat het niet zozeer over je zonden, maar over het vasthouden van je geloof als het erop aankomt. Zoals bij de laatste beproeving van Jezus in de tuin van Getsemani, en bij de vervolgingen van de eerste christenen en bij discriminatie, uitsluiting of vervolging van christenen vandaag. Dat zijn echt beproevingen, en dus zijn zij blij met deze vertaling. Maar hoe dan ook: het blijft even wennen aan die nieuwe tekst.
 
Ik blijft toch even vasthouden aan het woord ‘bekoring’. Van bekoring naar bekering. Het scheelt maar één letter, maar daar draait het precies om. Teruggaan naar de grondvragen van je bestaan. Weten dat het leven meer is dan genot, dan alcohol, dan drugs, dan seks om de seks, dan sabelbont, dan de duurste auto, dan het mooiste bankstel. ‘Het leven’, zegt Jezus, ‘is meer dan brood alleen.’ Jezus wil niet afhankelijk zijn van al die zaken. Staande op de bovenbouw van de tempelpoort, maakt Hij de duivel duidelijk dat Hij zich niet laat bekoren. Vlak daarna, staande op een hoge berg, deelt Hij de duivel mee dat Hij geen enkele politieke of religieuze macht op het oog heeft. Zijn Rijk is niet van deze wereld. Machten zwelgen altijd in iets; de feestvierende machten in luxe, genot en spilzucht, de arrogante macht van mensen die willen bewijzen dat zij beter leven dan wie ook. Jezus knielt voor geen enkele macht, Hij buigt alleen voor God. De machten stellen niets voor, Gods macht is alles. Dat is de naakte waarheid, die ook Adam en Eva ontdekken.
 
‘En leid ons niet in bekoring’. Zo bidden wij al vanaf onze kinderjaren. De grootste bekoring in elk mens is het feit dat je in je leven je eigen lot denkt te kunnen bepalen. Steeds meer laten mensen zich voeden door het gouden kalf van de welvaart. Daar hebben we alles voor over! We raken steeds minder gewend om ons te laten voeden door het brood van het Evangelie. Wij kiezen liever voor de delicatessen van onze consumptiemaatschappij.
 
Misschien kent u de prachtige en indringende roman ‘de Gebroeders Karamazov’ van de Russische schrijver Dostojewski. Ook in dit boek kunt u het verhaal van Jezus' bekoring teruglezen. De grootinquisiteur roept Jezus opnieuw ter verantwoording. Hij vraagt Jezus: ‘Waarom heb jij je kracht niet gebruik om van stenen brood te maken? De mensen in de hongerlanden zou je geweldig blij maken. Waarom heb jij, Jezus, de heerschappij van de wereld niet op je genomen? Dan zouden al die oorlogen, twisten en ruzies eindelijk eens ophouden! Waarom ging jij, Jezus, niet in op de vraag naar het wonder? Dan zouden alle mensen die ziek zijn of gehandicapt, mensen die leven zonder uitzicht, je oneindig dankbaar zijn! De aanklacht is duidelijk: Jezus, waarom ben je geen machtige, heersende en almachtige Jezus, een echte Zoon van God?’
 
‘Een mens leeft niet van brood alleen!’ Waarom kijken we altijd naar het ongewone en waarderen wij de gewone dingen in het leven nauwelijks? Hongersnood hoeft geen toekomst te hebben, als wij ons brood maar delen. Armoede hoeft geen probleem te worden, als wij met elkaar willen delen. Geniet toch van het bestaan. Verberg je als mens niet langer achter allerlei theorieën en grote woorden. Zijn jullie dan echt alleen maar geïnteresseerd in wat deze wereld opbrengt?
 
De eerste mensen, wij zijn het zelf, wilden geen rekening houden met God. Zij wilden zélf hun toekomst bepalen en zich niet door Hem laten leiden. Dat is de bekoring van alle tijden! Bekeren, je omkeren, je vluchtwegen verlaten. Je door Gods woord laten arresteren, je hoofd buigen, schuld bekennen, uithuilen en opnieuw beginnen. Ik wens u, in deze Geest, een goede voorbereiding op Het Paasfeest toe.
 
Ambro Bakker s.m.a.
Deken van Amsterdam