Vannacht is het gebeurd: een kind geboren, een lied gezongen, de hemel opengegaan. In de kerstnacht kan van alles gebeuren. Dichters en dromers hebben dat erkend, verhalen voor kinderen hebben het beschreven. In de Kerstnacht gebeuren er woorden. Grote woorden, je raakt er niet op uitgekeken en over uitgepraat! Vooral op en over de laatste woorden: Vrede op aarde! Woorden die je in de mond branden, als je het uitspreekt. Want binnen en buiten de kerk zijn we hevig verdeeld over de weg naar vrede.

 

Als we zingen over vrede, doen we dat niet eenstemmig. Maar één ding hebben wij gemeen. En dat is de angst. De angst voor nieuwe oorlogen, angst voor terrorisme, angst voor neerstortende vliegtuigen, angst voor een afnemende welvaart, angst voor een tanende gezondheid en toenemende honger. ‘Vrede op aarde’ - de meest indringende woorden van het kerstverhaal. Als dát woord eens vlees mocht worden en onder ons mag blijven wonen! ‘Vrede op aarde’, maar niet als bij toverslag, als een wonder dat uit de lucht komt vallen. Vrede is 'n eindpunt van 'n lange weg van zoeken en luisteren, van werken en vechten. De profeet Jesaia had gezien hoe het moest. Een wereld waarin zwaarden tot ploegijzers worden omgesmeed, speren tot snoeimessen. Een wereld waarin mensen niet meer worden opgeleid om elkaar dood te schieten. Een wereld waarin geen plaats meer is voor tirannen en terroristen.

 

Van die wereld droomde Micha en droomde Jesaia, dromen alle profeten. Zij hebben ons laten zien hoe het moet, maar Jezus heeft ons laten zien hoe 't kan zijn. Een bergrede vol! Woorden die Hijzelf leefde. Over vergeven en de eerste stap. Over ontwapenend omgaan met elkaar. Over alles eerlijk samen delen. Jezus heeft niet alleen gesproken over ‘Vrede op aarde’, Hij is zelf de vrede geworden. In Hem is dat woord vleesgeworden en heeft onder ons zijn intrek genomen.

 

Jezus heeft die woorden van de kerstnacht geleefd. Een leven vol aanrakingen waar mensen van opknapten. Hij is er wel aan kapot gegaan. Maar zijn vleesgeworden Woord leeft als nooit tevoren. Nog steeds brengt Jezus als vleesgeworden Woord mensen overal in beweging. Hij heeft een tegenbeweging ingezet tegen alle menselijke wanhoop, angst en moedeloosheid. Een verzetsbeweging, een vredesbeweging. Want een vredesbeweging is het, die een halt toe blijft roepen aan alle dreiging van oorlogsgeweld en onvrede. Het vraagt om een behoedzaam omgaan met elkaar en met de schepping.

 

In de eerste lezing verplaatst de profeet Jesaia zich in een vreugdebode die over de bergen naar Sion (Jeruzalem) toe komt lopen. Hij heeft ‘goed nieuws’ te melden op de puinhopen van Jeruzalem. De ballingschap loopt ten einde. In Perzië is er een nieuwe machthebber, koning Cyrus. Hij voert een andere politiek. Hij laat de ballingen naar hun geboortegrond terugkeren. In de grote stad Babylon zijn volgens hem te veel vreemdelingen. Het wordt wat overzichtelijker als iedereen terugkeert naar zijn eigen geboortegrond. (En niet alleen in zijn tijd dachten mensen zo. In onze wereld zijn er heel wat mensen die het wat overzichtelijker zouden vinden als iedereen terugkeert naar zijn eigen geboortegrond – er is maar weinig nieuws onder de zon! Maar dit terzijde) Vandaag gaat het om mensen die in ballingschap verblijven. Hen wordt bevrijding aangezegd. En veel Joden hebben het ervaren als een ‘daad van Gods machtige arm’. Het volk dat in duisternis wandelt, mag eindelijk weer thuiskomen!  God is voor hen in de bres gesprongen.

 

In zijn Zoon Jezus – het vleesgeworden Woord - Hij is het zelf! - vraagt God dat wij armen te eten geven, gevangenen bevrijden, eenzamen weer in de kring halen, recht doen aan rechtelozen, moed inspreken bij mensen die moeten leven met een lege plaats aan hun zij, en leven met een diep gat in hun bestaan. Met kerstmis komt Gods hoge woord eruit. 't Woord over de zin van het leven, over ‘vrede op aarde’. En ik vraag me af: wat is mijn plaats in dat gebeuren? Wij maken toch geen deel uit van die internationale conferenties over vrede en veiligheid? Maar uit het Evangelie begrijp ik dat mijn wijze van omgaan met de mensen, mijn manier van praten, mijn dagelijkse keuzen en beslissingen, méér invloed hebben dan ik durfde verwachten. 

 

Het kleine kind dat vannacht is geboren, heeft in zijn eentje de wereld veranderd. En ik prent het goed in mijn oren: dat ieder mens wordt geroepen, dat elk mens meetelt. Nee, het is niet de kerstnacht, waarin van alles kan gebeuren. Maar ik weet wel - belofte van het kerstkind - dat alles wél kan gebeuren op klaarlichte dag. Jezus is daar het levend en overtuigend bewijs van, het woord van vrede dat in Hem een vleesgeworden woord is geworden.

 

Héden is u een Redder geboren: Christus de Heer. Een pasgeboren Kind dat nog niet kan aanvallen, niet kan doden, geen dreigende houding kan aannemen. een kind, gewikkeld in doeken, heeft ons de afgelopen nacht uit de doeken gedaan hoe deze wereld er ook uit zou kunnen zien. De geboorte van een klein Kind doet ons met kerstmis dat hele oorlog-voerende heden vergeten. Het roept diepe herinneringen in ons wakker: dat we als mensen diep in ons hart geen moordenaars zijn, dat geen mens in deze wereld ingezet om anderen te haten, te doden, te discrimineren. Niemand hoeft van dit leven te walgen.

 

Dat is het beeld van kerstmis: geen sterke man, geen televisieheld, geen verpletterende indruk. Kerstmis is blijkbaar niet meer dan een pasgeboren kind, dat nog te klein is om tegen te protesteren en te schreeuwen. De romantiek van het kerstfeest sleept ons in deze dagen mee, maar waarnaartoe? Is het kerstverhaal dan zo lieflijk als het lijkt? Is het kerstverhaal dan ook niet het verhaal van een doodsbange vader en een doodsbange moeder die op de vlucht zijn voor Koning Herodes?

 

Wij vieren opnieuw kerstmis temidden van onrecht en geweld, spanning en strijd. Maar voor een ogenblik hoeft onze oog geen put van zorg te zijn, maar een vonk van hoop, een ster van licht. Ook het komend jaar zal God weer opnieuw vele harten en handen van mensen bezielen: in kleine dorpen en grote steden. Mensen zullen verder blijven bouwen aan een wereld vol vrede. Laat die opdracht maar gaan van mond tot mond. Laat alle angst en cynisme maar verdwijnen. Over veertien dagen zullen wij de kerstkribbe weer afbreken en zal de dennenboom al zijn naalden verloren hebben. Maar het vleesgeworden woord mag blijven leven. ‘In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God’ (Johannes 1:1). Op Kerstmis vieren wij dat dat Woord van God voorgoed zijn intrek heeft genomen in onze wereld.  Ik wens u allemaal een zalig en vredig kerstfeest toe! 

 

Ambro Bakker s.m.a.

Deken van Amsterdam